ISO Yönetim Sistemleri

ISO’nun açılımı International Organization for Standardization’dır. Türkçe karşılığı Uluslararası Standardizasyon Örgütü veya Uluslararası Standartlar Teşkilatı olarak kullanılır.

İngilizcede “International Organization for Standardization”, Fransızcada ise “Organisation internationale de normalisation” olarak geçmesine rağmen ISO kısaltması, dil farkı olmadan kullanılabilsin diye, Yunanca “isos” (eşit) kelimesinden türetilmiştir.
Yani “ISO Yönetim Sistemlerinde”  "ISO" harflerinin İngilizce cümledeki baş harflerin kısaltması olması şart değil; aslında evrensel bir marka adıdır.

ISO’nun Tarihçesi

1940’lı yıllarda, özellikle II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında farklı ülkeler kendi standartlaşma çalışmalarını bağımsız şekilde yürütüyorlardı. Bu durum mühendislik, üretim ve ticaret alanında ciddi uyumsuzluklara yol açıyordu, çünkü bir ülkede geçerli olan ölçüm veya üretim kriteri başka bir ülkede farklılık gösteriyor ve bu da savaş sonrası hızla gelişen uluslararası ticarette önemli engeller yaratıyordu. Savaş öncesi ve savaş döneminde bu alanda faaliyet gösteren iki önemli örgüt bulunuyordu. Bunlardan ilki 1926’da kurulan ISA – International Federation of the National Standardizing Associations yani Ulusal Standardizasyon Birlikleri Uluslararası Federasyonu, diğeri ise UNSCC – United Nations Standards Coordinating Committee, yani Birleşmiş Milletler Standartlar Koordinasyon Komitesi idi. Ancak bu örgütler küresel ölçekte birliği sağlayacak kadar güçlü ve kapsayıcı değildi.

Bu nedenle savaş sonrasında daha kapsamlı ve uluslararası düzeyde kabul görecek bir organizasyona ihtiyaç duyuldu. Bu ihtiyacın sonucunda, 14 Ekim 1946’da Londra’da 25 ülkeden gelen temsilciler bir araya geldi. Toplantının ana amacı, dünyadaki tüm farklı standartları tek bir çatı altında toplayarak evrensel düzeyde kabul görecek, ticaretin ve teknolojik gelişimin önünü açacak uluslararası standartları oluşturacak bir kurum kurmaktı. Bu tarihi toplantıda ISO’nun kurulmasına resmen karar verildi ve yapılan hazırlıkların ardından organizasyon Şubat 1947’de faaliyetlerine resmen başladı. Böylece dünya genelinde standardizasyonu sağlamak üzere bugün hâlâ etkinliğini sürdüren ISO doğmuş oldu.

İsmin Hikâyesi
ISO’nun adı İngilizce International Organization for Standardization, Fransızca Organisation internationale de normalisation olmasına rağmen kısaltması ISO olarak belirlenmiştir, çünkü farklı dillerde farklı kısaltmalar ortaya çıkabileceğinden evrensel bir isim kullanma ihtiyacı doğmuş ve Yunanca’da “eşit” anlamına gelen isos kelimesinden esinlenilmiştir. Bu seçim sayesinde ISO ifadesi tüm dillerde aynı şekilde geçerli olmuş ve organizasyonun küresel kimliği güçlenmiştir. 1950–1970’li yıllarda ISO’nun yayınladığı ilk standartlar daha çok teknik ölçüm ve endüstriyel üretim alanlarına yönelikti; örneğin bugün dünya genelinde kullanılan kağıt boyutları sistemi (A4 gibi) ISO 216 standardına dayanır. Bu dönemde standartların yalnızca mühendislik alanında kalmadığı, tarım, gıda, sağlık ve teknoloji gibi çok çeşitli sektörlere de yayıldığı görülmüştür. 1987 yılına gelindiğinde Kalite Yönetim Sistemi ilk kez yayımlanmış ve işletmelerin süreçlerini iyileştirmesinde, müşteri beklentilerini karşılamasında ve kalite kültürünü geliştirmesinde dönüm noktası olmuştur. Kalite Yönetim Sistemi, sağladığı faydalarla günümüzde en çok sertifikalandırılan uluslararası standart grubu haline gelmiştir. 2000’li yıllarda sürdürülebilirlik ve dijitalleşmenin ön plana çıkmasıyla birlikte ISO, çevresel etkilerin yönetimine odaklanan Çevre Yönetim Sistemi, bilgi güvenliğini sağlamak için Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ve enerji verimliliğini artırmak amacıyla Enerji Yönetim Sistemi gibi yeni standartlar yayımlayarak kurumların değişen ihtiyaçlarına yanıt vermiştir. Bugün itibarıyla ISO’nun 170’ten fazla ülke üyesi bulunmakta ve 24.000’den fazla standart yayımlanmış durumdadır. Bu standartlar yalnızca ürünlerin boyutları ve teknik özellikleriyle sınırlı kalmayıp, Kalite Yönetim Sistemi’nden Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi’ne, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nden Enerji Yönetim Sistemi’ne kadar çok geniş bir alanda uygulanarak hem ticaretin hem de sürdürülebilir kalkınmanın ortak dilini oluşturmuştur.

ISO Standartları Nelerdir?

ISO standartları, uluslararası olarak kabul edilmiş ve belirli konularda en iyi uygulamaları tanımlayan kurallardır. Dünyada 24.000’den fazla ISO standardı vardır ve hemen her sektörle ilgili olabilir.

Ana kategoriler:

1. Yönetim Sistemi Standartları

2. Sektör ve Ürün Standartları

Ölçüm, Analiz ve Uygunluk Standartları

ISO Standartlarına Nereden Ulaşabilirim?

ISO standartlarına yasal olarak ulaşmak için en güvenilir kaynak Türkiye’de TSE (Türk Standardları Enstitüsü), uluslararası düzeyde ise ISO’nun resmi web sitesidir. TSE’nin çevrim içi satış portalı üzerinden standart kodu (ör. ISO 9001, ISO 14001) ile arama yaparak Türkçe veya İngilizce metinleri PDF olarak indirebilir veya basılı olarak sipariş edebilirsin. ISO’nun iso.org sitesinde ise standartların orijinal dillerdeki tam metinleri satılmaktadır. Standartların telif haklı olması nedeniyle tam metinleri ücretsiz bulmak yasal değildir, ancak ISO ve TSE sitelerinde veya eğitim kuruluşlarında özet bilgiler, uygulama rehberleri ve tanıtım dokümanları ücretsiz olarak temin edilebilir.

Entegre Yönetim Sistemi Nedir?

Entegre Yönetim Sistemi (EYS), bir kuruluşun birden fazla yönetim sistemini tek bir çatı altında, ortak süreçler ve dokümanlar aracılığıyla yönetmesini sağlayan yaklaşımdır. Temel özellikleri arasında, kalite, çevre, iş sağlığı ve güvenliği, enerji veya bilgi güvenliği gibi farklı standartların gerekliliklerini karşılayacak şekilde tasarlanmış birleşik bir yapı olması bulunur.

EYS’de genellikle tek bir politika, ortak prosedürler, ortak hedefler, performans göstergeleri ve tek yönetimin gözden geçirme süreci bulunur. Bu sayede doküman kontrolü, iç denetim, düzeltici ve önleyici faaliyet gibi konular her sistem için ayrı ayrı değil, ortak şekilde yürütülür. Avantajları arasında maliyet tasarrufu, zaman kazanımı, süreçlerde tutarlılık sağlanması, verimliliğin artması ve denetimlerin kolaylaşması yer alır. Ayrıca, standartlar arasında uyum sağlanması ve sürekli iyileştirme kültürünün güçlenmesi sayesinde kurumsal itibar da artar.

EYS, tek bir yönetim yapısıyla hem yasal uyumluluğu hem de müşteri beklentilerini karşılama kapasitesini artırarak işletmelerin sürdürülebilir bir yönetim anlayışı geliştirmesine katkı sağlar.

Yani kalite, çevre, iş sağlığı–güvenliği, enerji gibi farklı yönetim sistemlerini ayrı ayrı değil, entegre bir şekilde işletmektir.

Neden Entegre Yönetim Sistemi Kurulur?

• Tekrarlanan işleri ortadan kaldırmak (ör. her sistem için ayrı prosedür yerine tek prosedür)
• Kaynak tasarrufu (zaman, maliyet, insan gücü)
• Tutarlılık sağlamak (tüm sistemlerde aynı veri ve yöntemleri kullanmak)
• Denetimlerde kolaylık (entegre denetim ile tüm sistemler bir arada denetlenir)
• Sürdürülebilir yönetim kültürü oluşturmak

Entegre Yönetim Sisteminde En Sık Entegre Edilen Standartlar